Dla naszych pedagogów dzieckiem niepełnosprawnym jest dziecko, którego funkcjonowanie (fizyczne, biologiczne i społeczne) jest w znacznym stopniu utrudnione, potrzebuje pomocy w przezwyciężaniu trudności i kompensowaniu braków, szczególnie zaś wsparcia w zakresie nabywania i doskonalenia umiejętności funkcjonowania, które jest ograniczone. Jest to dziecko, które w pewnej dziedzinie ma specjalne potrzeby, poza tym jest zwyczajnym człowiekiem. Nie należy postrzegać go i traktować przez pryzmat niepełnosprawności.
Funkcjonowanie dziecka niepełnosprawnego w grupie rówieśniczej zależy od rodzaju i stopnia jego niepełnosprawności. Poziom tego funkcjonowania jest różny – od dobrego, wysokiego, zbliżonego do poziomu funkcjonowania dziecka zdrowego do niskiego.
Niezbędnym elementem naszej diagnozy jest ustalenie mocnych stron dziecka niepełnosprawnego. Stanowią one bazę i punkt wyjścia do opracowania indywidualnych programów pracy edukacyjno-terapeutycznej oraz do pracy z dzieckiem.
Organizacja pracy z dzieckiem niepełnosprawnym to głównie planowanie pracy tak, aby dziecko niepełnosprawne mogło jak najwięcej skorzystać z zajęć grupowych i w miarę możliwości pracować z całą grupą. Planujemy wspólne treści programowe w porozumieniu z nauczycielem prowadzącym, dostosowane do poziomu i możliwości dziecka. Staramy się, aby w miarę możliwości były to te same zadania i ćwiczenia, które wykonuje grupa, tylko odpowiednio zmodyfikowane. Działania nauczycieli w grupach integracyjnych w naszej placówce są wspólnie zaplanowane, uzupełniają się. Uwaga nauczyciela jest skierowana również na aktywizowanie dziecka niepełnosprawnego podczas zajęć z grupą, naprowadzana na treść zajęć, wykonywane zadania, wspomaganie go podczas pracy grupowej i indywidualnej. Bardzo ważna jest dla nas umiejętność współpracy między dwoma pedagogami, szczerość, otwartość, kompromis. Oprócz tego dla dziecka niepełnosprawnego są opracowywane indywidualne programy pracy edukacyjno-terapeutycznej, często w korelacji z programem grupy. Indywidualne programy opracowywane są na podstawie analizy dokumentacji specjalistycznej, obserwacji, rozmów z rodzicami, prowadzonej przez nas diagnozy (np. w oparciu o test PEP-R E.Schoplera i in.) Praca planowana jest w 3 obszarach: praca specjalistów z dzieckiem, wspomaganie dziecka, współpraca z rodziną.
Włączając dziecko niepełnosprawne do zajęć uwzględniamy jego potrzeby i możliwości, dyspozycje osobowościowe wspólne dla niego i dziecka pełnosprawnego oraz jego ograniczenia. Biorąc pod uwagę wymienione aspekty, organizujemy dla dzieci identyczne sytuacje edukacyjne i wychowawcze. Specjalne środki i metody wprowadzamy, gdy zachodzi taka potrzeba – ze względu na swoiste trudności dziecka związane z jego ograniczeniami. Poza tym dziecko niepełnosprawne jest włączane w koleżeńskie grupy w trakcie zabawy, łączone w pary podczas np. spacerów, sadzane przy wspólnym stoliku, pełni znaczące role w zabawie, inscenizacjach itp.
Relacje między dziećmi niepełnosprawnymi a pełnosprawnymi są „pożądane” i „oczekiwane”. Dzieci zdrowe deklarują chęć pomocy i życzliwość wobec niepełnosprawnych kolegów, co jest podstawą do nabywania przez nich pozytywnego nastawienia, postawy tolerancji i akceptacji dla niepełnosprawności. Dzieci pełnosprawne potrafią dostrzec u niepełnosprawnego kolegi wiele zdolności i pozytywnych cech, w stosunku do siebie stają się otwarte, zaś dzieci niepełnosprawne nabywają wiary w siebie i często mobilizują swoje siły, by dorównać rówieśnikom.
Działania nasze mają na celu INTEGRACJĘ, a nie MARGINALIZACJĘ dziecka niepełnosprawnego. Marginalizacja czy izolacja dziecka niepełnosprawnego przez rówieśników zdarza się sporadycznie, czasem na początku wspólnego przebywania i są to zjawiska, które ulegają zmianom lub wygaszaniu.
Bywa, że jednym z czynników, warunkujących funkcjonowanie dziecka niepełnosprawnego w grupie są takie cechy jak: wygląd zewnętrzny, posługiwanie się mową, wiek (dzieci niepełnosprawne w grupie integracyjnej są w wieku 4-10 lat), łatwość nawiązywania kontaktów, umiejętność współżycia w grupie, pogodne usposobienie. Integracja przedszkolna ma na celu, aby te cechy nie były wyłącznym wyznacznikiem kontaktów między dziećmi lub też (te pożądane) były celowo wypracowywane.
Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci niepełnosprawnych w naszych oddziałach realizujemy m.in. poprzez dostosowanie metod, programów, środków dydaktycznych do potrzeb i możliwości indywidualnych dziecka niepełnosprawnego oraz pracę indywidualną, a także kompleksowe oddziaływania specjalistów (pedagog specjalny, logopeda, rehabilitant, nauczyciel prowadzący) oraz rodziców.
Każde dziecko jest „wyzwaniem” dla naszych pedagogów (w pozytywnym tego słowa znaczeniu). W pracę z KAŻDYM dzieckiem niepełnosprawnym, zakwalifikowanym do integracji są wpisane efekty i sukcesy dziecka na miarę jego możliwości.
opr. Ewa I.Czerechowicz
oligofrenopedagog
Zobacz też: