Już we wczesnym rozwoju dziecka możemy dostrzec pierwsze objawy zespołu Aspergera. Najczęściej dzieci te mniej gaworzą, słabiej nawiązują kontakt wzrokowy: nie patrzą w twarz osoby dorosłej, nie oglądają z zaciekawieniem przedmiotów, nie śledzą wzrokiem poruszających się osób; nie wsłuchują się w wypowiedzi dorosłych, są nadmiernie spokojne, albo przeciwnie – nadpobudliwe, nadwrażliwe. Miedzy pierwszym, a drugim rokiem życia objawy nasilają się. Dziecko nie rozwija prawidłowo narzędzi do nawiązywania kontaktów społecznych m.in. gestu wskazywania palcem, innych gestów, słabo naśladuje, w specyficzny sposób rozwija język, nie uśmiecha się spontanicznie lub robi to rzadziej. Możemy zaobserwować nasilające się zaburzone zachowania np. stereotypie: uporczywe powtarzanie tych samych czynności, nadmierne przywiązanie do wybranych rzeczy; schematyzm zachowań i wypowiedzi np. używanie zawsze tych samych określeń, zdań, powtarzanie w niezmieniony sposób gestów i reakcji, wybiórczość jedzenia, domaganie się tych samych zabawek, bajek, ubrań. Dziecko uczy się wielu nowych słów, ale w jego słowniku wciąż brakuje nazw osób i imion domowników. Dzieci z zespołem Aspergera próbują nawiązywać kontakt językowy najczęściej wtedy, kiedy usiłują zaspokoić odczuwalną potrzebę. Zdarza się często, że pierwsze słowa wypowiadają zgodnie z rozwojową normą o koło 1 r.ż., najczęściej są to specyficzne słowa, które można zaliczyć do przejawu wysokiego poziomu intelektualnego. Trudniej jednak obserwować prawidłowy rozwój mowy na poziomie zdań i dłuższych wypowiedzi szczególnie spontanicznych, samodzielnych. Język dzieci z zespołem Aspergera jest często nadmiernie oficjalny, dojrzały, trudny, pełen zwrotów zasłyszanych w telewizji. Niekiedy dzieci te recytują teksty bajek, reklam, fragmenty rozmów, ale nie potrafią odpowiedzieć na proste pytania. Dzieci te mogą mieć problemy ze zrozumieniem prostych poleceń, wypowiedzi, pytań, a brak tego zrozumienia manifestują niepożądanymi zachowaniami tj. bierność, agresja. Dzieci z zespołem Aspergera mają trudności w samoobsłudze, współdziałaniu w grupie, zabawach tematycznych oraz z rozpoznawaniem i interpretowaniem emocji własnych i innych.

Wczesne rozpoznanie objawów pozwala na rozpoczęcie terapii, zniwelowanie deficytów rozwojowych i wyeliminowanie negatywnych zachowań.

Co może pomóc dziecku z zespołem Aspergera:

• Twoje informacje muszą być proste, łatwe do zrozumienia
• Instrukcje muszą być proste, do bardziej skomplikowanych zadań należy przygotować schemat rysunkowy
• Upewnij się, że zostałaś zrozumiana
• Tłumacz, dlaczego potrzebny jest kontakt wzrokowy – pochwalaj i zachęcaj do tego
• Czasami wydaje się, że dzieci zwłaszcza młodsze, nie słuchają co mówisz – podśpiewywaj co masz do powiedzenia
• Ogranicz wybór do 2-3 możliwości jednorazowo
• Określ ściśle ile czasu dziecko może poświęcić na swoje „zainteresowania” dziennie i przestrzegaj tego
• Wykorzystuj „czekanie na swoją kolej” jak najczęściej
• Informuj o czynnościach, które mają nastąpić: „jak skończysz rysować idziemy na zakupy”, „masz jeszcze 10 min zabawy a potem...”
• Staraj się delikatnie zmieniać sztywne zachowania dziecka, pomaga to zaakceptować sytuacje awaryjne
• Nie oczekuj, że dziecko będzie zachowywać się tak, jak powinno w jego wieku
• Staraj się rozpoznać jakie sytuacje są najbardziej stresujące, co wywołuje frustracje i próbuj ich uniknąć
• Znajdź sposób na opanowanie złego zachowania – zignoruj, przytul
• Jeżeli obiecasz coś – dotrzymaj obietnicy
• Naucz dziecko, jak ma się zachować, gdy ktoś się z niego naśmiewa np. „zostaw mnie w spokoju”
• Staraj się wytłumaczyć różnicę między miejscem prywatnym a publicznym i wyjaśnij, jak należy się w nich zachować
• Niech dziecko wie, że go kochasz, że jesteś z niego dumna – niezależnie od wszystkiego

Opracowała: mgr Marta Górska

Literatura:

Dr Marta Korendo, Bliżej Przedszkola nr 4/ 2010